ForntextaSkrifarinn

Kristín Þorgrímsdóttir

www.mmedia.is/anno

anno@mmedia.is

sími: 861 5443

Forsíða

Um mig

Þátttaka í endurvakningu

Nýjustu fréttir 

Forntextaskriftir  

Kennsluefni 

Námskeið  

Vinnubúðir

Atriðaorðaskrá 
Tenglar

Myndasafn

I   Forntextaverk

II  Nútímaleg verk

III Sögulegt handverk  

IV Miniaturar

Sölustaðir  

Verslanir

Markaðir

Sögulegt handverk

Örnámskeið (væntanleg)

Handverk barna

Senda tölvupóst

English  (due soon)

Please e-mail if you have 

some questions.

Teikningar

(í vinnslu)

Íslensk handritalist

Eina bókin sem ég hef eignast um list íslenskra miðaldahandrita er Íslenzka teiknibókin eftir Björn Th. Björnsson listfræðing, útgefin árið 1954 í Kaupmannahöfn. Í bók sinni skoðar Björn myndir og skraut íslenskra miðaldahandrita út frá listfræðilegu sjónarhorni og rekur þróunina með tilliti til listasögu almennt.

Teiknibækur

Á miðöldum var alvanalegt að myndefni væri afritað úr einu handriti yfir í annað og þótti sjálfsagt, ef ekki æskilegt eins og á snemm-miðöldum kristinnar Evrópu.

Markmið kirkjunnar var ekki að fara nýjar og ótroðnar slóðir eða finna nýjar víddir í listsköpun, heldur viðhalda trúnni og breiða hana út með ákveðnum og íhaldssömum hætti. Sú hefð hélst langt fram eftir miðöldum.

Lýsingarmeistarar í Evrópu komu sér smám saman upp safni fyrirmynda og bjuggu jafnvel til úr því s.k. teiknibækur, en þær byrjuðu oft sem lausar blaðsíður, eða bútar með teikningum á.

Það var ekki fyrr en kom fram undir 1400 að ekki þótti lengur sjálfsagt að ganga í myndir annarra til að afrita þær. Þá var listamaðurinn, eins og við þekkjum hann í dag, kominn fram og vildi vernda teikningar sínar.

Myndefnið

Trú & tákn

Eins og áður segir þótti það gríðarlega mikilvægt á miðöldum, ekki síst á fyrstu öldum kristni, að farið væri með trúarleg tákn á réttan máta, svo ekkert misfærist í túlkun þeirra og þar með trúarinnar.

>>> Trúartákn

Fólk

Helstu sérkenni snemm-miðaldamynda eru hálf svipbrigðalaus andlit fólks, ýktar líkamsstellingar og einkennileg hlutföll ólíkra líkamshluta, eins og t.d. of stór höfuð og hendur miðað við líkamann í heild.

Andlit

Teikningar af andlitum má auðvelda sér með einföldum reglum (sjá teikningar…).

Klæði

Fellingar í klæðum fólks, tjöldum o.þ.u.l. voru gerðar með ólíkum hætti eftir stílgerð.

Dýr

Alls kyns kynjaverur og dýr voru teiknuð. Einhyrningar og drekar voru vinsælt myndefni, táknuðu vitaskuld hið góða og hið illa í trúarlegum ritum.

Jurtir

Er leið á miðaldir varð æ algengara að nota jurtaríkið í skreytingar.

Jafnvel skordýr fengu sitt pláss á bókasíðum miðalda.

Landslag

Himintungl

Byggingar

Landakort

Fjarvídd / þrívídd

Því er oft fleygt að miðaldamenn hafi ekki kunnað eða notað fjarvídd og þrívídd í teikningum sínum. Þetta er auðvitað fjarstæða því vissulega var teiknað í fjarvídd og þrívídd á miðöldum. Hæfileikar lýsara, rúbrikatora og miniatora fengu hins vegar ekki byr undir vængi fyrr en á síð-miðöldum. Það var miklu fremur þörf og kröfur þess tímaskeiðs sem þeir lifðu og hrærðust á sem réði því hvert þeir fóru í list sinni heldur en vankunnátta eða hæfileikaleysi.

Á það ber að leggja áherslu, að ákaflega strangar reglur voru viðhafðar um myndskreytingar í trúarlegum ritum. Myndir áttu að vera eins nákvæmlega afritaðar og kostur var - svo ekkert misfærist í túlkun og útbreiðslu trúarinnar. Tákn og uppsetning myndefnis og jafnvel litir lutu ákveðnum reglum.

Bókagerðarlist og allt sem henni fylgdi, þ.m.t. myndskreytingar, var ekki afsprengi kristninnar, heldur tæki frumkvöðla kaþólsku kirkjunnar til að breiða út boðskapinn um hinn eina og sanna guð. Kirkjufeðurnir voru m.a.s. sumir hverjir andsnúnir myndskreytingum, sem þóttu minna um of á heiðin trúarbrögð fortíðar. Raunar fór svo að kristna frum-kirkjan bjó svo um hnútana að aðeins voru gerðar og afritaðar myndir með táknrænt gildi og þá var megin áherslan alls ekki á hversu vel var teiknað, heldur það sem táknin sögðu þeim er þau sáu. Þannig áttu ólæsir, í nútímaskilningi þess hugtaks, að geta skilið boðskapinn út frá myndunum einum. Læsi á texta var ekki einungis mikilvægt heldur einnig læsi á myndir og tákn.

Stíltegundir miðalda >>>

Myndir og skraut var hægt að afrita með nokkrum aðferðum.

Afritun fyrirmynda >>>

Hér má sjá þrjá nagla.

Naglarnir: táknrænir fyrir krossfestingu Krists.

Talan 3: heilög þrenning.